ไข้สันนิบาต คือ อย่างไร....?
27 กุมภาพันธ์, 2008 - 11:43 หมอรุ่ง
คัมภีร์ต่างๆ ได้กล่าวถึงไข้สันนิบาตไว้ มากกว่า ๑๐ ชนิด แต่เพื่อนๆ เคยเจอปัญหากันหรือเปล่าว่า อย่างไรจึงจะจัดว่าเป็นสันนิบาตชนิดใด และแก้ไขกันอย่างไร...
ภาวะสันนิบาต ก็คือ การประชุมของธาตุทั้งหมดในร่างกาย ซึ่งได้รับผลกระทบหรือเสื่อม เข้าสู่ธาตุดินและตั้งกองชุมนุมกันทั้งหมด อาการแสดงจึงมีหลากหลายชนิด การจับประเด็นนั้น ถ้าภาวะธาตุลมแสดงอาการมากก็เรียกว่าสันนิบาตจากวาโยธาตุ ถ้าธาตุน้ำแสดงความพิการมากก็เรียกว่าสันนิบาตจากอาโปธาตุ แต่ก็ยังมีอีกหลายอาการที่เราไม่ทราบว่า สันนิบาตอะไร
. ดังนั้นขอให้พิจารณาโดยรวม เมื่อแก้ไขภาวะไข้ที่เกิดโดยใช้หลักเกณฑ์พื้นฐานที่ไข้สันนิบาตก็ได้ผลดีเหมือนกัน ดังตัวอย่างต่อไปนี้
กรณีที่ ๑ คุณยายวัย ๖๐ เศษๆ มาด้วยอาการหนาวใน ไอทั้งวันทั้งคืน ช่วงกลางดึกจะไอมาก ถ่ายอุจจาระสัปดาห์ละครั้ง ขณะเมื่อจะถ่ายอุจจาระจะปวดท้องมาก คล้ายๆทั้งลำไส้จะหล่นออกมา ปัสสาวะได้น้อย ทานอาหารได้น้อย ร่างกายซีดเซียว จากการซักประวัติการเจ็บป่วยในอดีต คุณยายเป็นไข้หวัดเรื้อรังมาได้ ๓-๔ เดือนแล้ว เข้าๆ ออกๆ โรงพยาบาลเพื่อรักษาอาการไข้หวัด หลังจากภาวะไข้หายแล้ว (ไข้ในความหมายของแผนปัจจุบัน คือ อุณหภูมิของร่างกายไม่เกิน ๓๗ องศาเซน-เซียส) คุณยายก็มีอาการถ่ายอุจจาระยาก, อ่อนเพลีย หนาวในและมีอาการไอมากช่วงดึก...
การวินิจฉัย เกิดภาวะไข้สันนิบาตจากเหตุไข้หวัดน้อย๑/ไข้หวัดใหญ่ ที่ขับพิษไข้ไม่หมดจึงกระทำโทษต่อธาตุดิน
การรักษา ให้ยาแก้ไข้สันนิบาต ซึ่งกล่าวไว้ในหมวดยาแก้ไข้ ตำราแพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ขุนโสภิตบรรณารักษ์ เครื่องยาประกอบด้วย...ใบสะเดา ใบเสนียด ลูกกระดอม ลูกสมอทั้งสาม รากช้าพลู รากจิงจ้อ หัวแห้วหมู โกดสอโกดเขมา ว่านน้ำ ต้มดื่ม ๓ เอา ๑ ดื่มเช้า/เย็น คำแนะนำ ให้ดื่มน้ำอุ่นมากๆ ดื่มน้ำอุ่น ๒ แก้ว หลังตื่นนอนทุกวัน งดอาหารหมัก,ดองทุกชนิด
คนไข้มาตามนัดในครั้งต่อมา คุณยายถ่ายอุจจาระได้ องค์ความร้อนภายในร่างกายดีขึ้น เริ่มอาหารได้ ไม่มีอาการไอช่วงดึก และอาการไอทั้งวันค่อยๆ ลดลง ปัจจุบัน ไม่มีอาการไอแล้ว และยังคงรับการรักษาต่อเพื่อปรับสมดุลของธาตุต่อไป
กรณีที่ ๒ คุณยายวัย ๖๐ มาด้วยอาการไข้หนาวสั่น (สั่นเป็นลูกนก) ปัสสาวะลำบาก ปวดหลังมาก เดินตัวงอ บริเวณหลังแตะไม่ได้ ตามัว ขุ่นขาว เบื่ออาหาร
การวินิจฉัย เกิดภาวะไข้สันนิบาต จากเหตุปัสสาวะพิการ
การรักษา ให้ยาแก้ไข้ตำรับเดียวกับข้างต้น โดยต้ม ๓ เอา ๑ ดื่มทุก ๓ ชั่วโมง
คำแนะนำ ควรจะนอนพักให้มากๆ สวมใส่เสื้อผ้าสบายๆ และอบอุ่น ดื่มน้ำอุ่นมาก ให้ทานข้าวต้มแทนข้าวสวย จนกว่าอาการจะดีขึ้น ค่อยทานข้าวสวยและอาหารเสริมต่างๆ..
คนไข้มาพบตามนัดครั้งต่อมา ภาวะไข้ลด ไม่มีการสั่นเป็นลูกนก ปัสสาวะได้คล่อง แต่ยังคงมีอาการเจ็บบริเวณหลัง ซึ่งยังต้องรับการรักษาภาวะความพิการ, ภาวะโทษที่ธาตุดินได้รับต่อไป..
ความน่าสนใจของสรรพคุณเครื่องยา มีดังนี้
ใบสะเดา รสขมฝาดเย็น บำรุงไฟธาตุ (ขับน้ำย่อยอาหาร) ทำให้อุจจาระละเอียด เป็นยาพอกฝี ต้มน้ำใช้ชะล้างแผล
ใบเสนียด (ใช้รากเสนียดแทน) ปรุงเป็นยากินแก้วัณโรค บำรุงปอด ทำให้การหายใจดีขึ้น
ลูกกระดอม รสขมเย็น ผลอ่อนกินได้ ผลแก่เป็นพิษ ผลอ่อนบำรุงน้ำดี แก้ดีแห้ง ดีฝ่อ ดีเดือด เพ้อคลั่ง เจริญอาหาร ทำให้โลหิตเย็น ดับพิษโลหิต บำรุงมดลูก รักษามดลูกหลังแท้งหรือคลอดบุตร แก้มดลูกอักเสบ ถอนพิษผิดสำแลง แก้พิษผลไม้บางชนิด
ลูกสมอพิเภก ผล แก้ไข้ แก้ท้องเสีย แก้โรคเรื้อน แก้ริดสีดวงทวาร แก้ท้องมาน เป็นยาเจริญอาหาร บำรุงร่างกาย ถ้ากินมากๆ เป็นยาเสพติดทำให้หลับ
ลูกสมอไทย ผล รสฝาด เปรี้ยว ขม ผลอ่อน เป็นยาระบาย แก้โลหิตในท้อง แก้น้ำดี แก้เสมหะ ผลแก่ เป็นยาฝาดสมาน ยาระบายรู้จักปิด รู้จักเปิด แก้ไข้เพื่อเสมหะ แก้โลหิตในท้อง แก้น้ำดี แก้ลมป่วง แก้พิษร้อนภายใน แก้ลมจุกเสียด ถ่ายพิษไข้ คุมธาตุ ขับน้ำเหลืองเสีย
รากช้าพลู ราก รสเผ็ดร้อน แก้คูถเสมหะ ขับเสมหะให้ตก ทำให้เสมหะแห้ง ขับลมในลำไส้ บำรุงธาตุ
รากจิงจ้อ ราก รสร้อน แก้เสมหะ กำเดาและลม ช่วยย่อยอาหาร แก้ฟกช้ำ เจริญอาหาร แก้เลือดกำเดาออก
ลูกสมอเทศ ผล รสเปรี้ยว ฝาดร้อนและเผ็ด ใช้ปรุงเป็นยาระบายอ่อนๆ ระบายเสมหะ ระบายลม คุมธาตุ รู้ถ่าย รู้ปิดเอง ทำให้ลมเดินสะดวก
หัวแห้วหมู หัว กลิ่นหอม ใช้เข้าเครื่องยา เป็นยาฝาดสมาน ขับปัสสาวะ ขับลม บำรุงธาตุ ขับระดู ขับเหงื่อ สงบประสาท แก้บิด แก้ท้องเสีย แก้ท้องมาน ช่วยย่อย แก้อาเจียน ลดไข้ แก้กระหายน้ำ แก้ตับอักเสบ ใช้ในปริมาณมากขับพยาธิตัวกลมได้ นอกจากนี้ อาจใช้ร่วมกับสมุนไพรอื่น เช่น ต้มกับใบบัวบกและหญ้าคา กิน แก้นิ่วในไต น้ำมันจากหัว สามารถยับยั้งการเจริญของเชื้อ staphytococcus aureus
โกดสอ ใช้ปรุงยากินทั้งแพทย์จีนและแพทย์ไทย ว่าเป็น ยาแก้ไข้ แก้หืด แก้ไอ บำรุงหัวใจให้ชุ่มชื่น คนจีนที่ต้มน้ำเลี่ยงจุ้ยขายมักใส่โกดสอต้มรวมไปด้วย
โกดเขมา รสหอมสุขุม ร้อน ขม ซ่า มีวิตามินเอและดีปริมาณสูง ใช้เป็นยาบำรุงธาตุ แก้โรคเข้าข้อ เป็นยาเจริญอาหาร ยาเร่ง ขับปัสสาวะ แก้โรคในปากและคอ ช่วยรักษาแผลเน่าเปื่อย แก้เสียดแทง ระงับอาการหอบ แก้หวัดคัดจมูก แก้ไข้ แก้ลมตะกัง แก้ไข้รากสาดเรื้อรัง แก้เหงื่อออกมาก
ว่านน้ำ รสหอมร้อน เป็นยาหอมช่วยกระตุ้น ใช้แต่งกลิ่น แก้ธาตุพิการ ต้มกับขิงและไพลกิน แก้ไข้ ผสมกับขิงและเปราะป่า ทาแก้โรคไขข้ออักเสบ กินแก้ไข้ ไข้จับสั่น ทำให้อาเจียน บำรุงธาตุ ระงับประสาท แก้ตื่นเต้น แก้หลงลืม แก้อาการสะลึมสะลือ บำรุงประสาท แก้บิดในเด็ก เป็นยาขมช่วยเจริญอาหาร ขับลม ทำให้อาเจียน ขับเสมหะ ขับประจำเดือน ขับปัสสาวะ แก้ท้องขึ้นอืดเฟ้อ แน่นจุกเสียด ปวดท้อง ขับลมในกระเพาะและลำไส้ แก้ปวดบวมตามข้อ
**ขอให้ผู้สนใจพิจารณาความเหมาะสมและศึกษาเพิ่มเติม นำไปประยุกต์กับคนไข้ตามความเหมาะสมของแต่ละราย จะเป็นบุญเป็นกุศล ถ้าขาดการพิจารณาอย่างรอบคอบตำรับยาที่ว่าดีอาจจะไม่ดีก็ได้ ขอได้ใคร่ครวญ นมัสเต
| 
หนังสือแพทย์แผนไทย ตำราแพทย์แผนโบราณ คู่มือแพทย์แผนไทย สำหรับนักศึกษาแพทย์แผนไทย และ ผู้สนใจทั่วไป 
Welcome to "
สถิติวันนี้ 
Home l ทิพย์โอสถยาไทย